24 sierpnia – 29 lutego 2020

Ocaleni przez pamięć

W przestrzeni Muzeum Warszawskiej Pragi, w najstarszej, zbudowanej jeszcze w XVIII wieku piwnicy, od 27 sierpnia prezentowane jest słuchowisko dokumentalne „Ocaleni przez pamięć”. Wspomnienia sąsiedzkich relacji mieszkańców Pragi różnego wyznania i pochodzenia przypomną historię tej wielokulturowej dzielnicy.

Żydzi na Pradze

Krótko przed II wojną światową, w 1939 roku, na warszawskiej Pradze żyło 21,705 Żydów. Sklepikarzy, rzemieślników, lekarzy, kamieniczników.

Jak wiele lat później Żydzi opisują życie na Pradze przed wojną? Jak inni mieszkańcy prawobrzeżnej Warszawy wspominają dawnych sąsiadów pochodzenia żydowskiego?

Z nagrań biograficznych z Archiwum Historii Mówionej Muzeum Warszawskiej Pragi i ze wspomnień spisanych w Księdze Pamięci Sefer Praga, a przetłumaczonych z Jidysz w książce „Odkrywanie Żydowskiej Pragi” powstało słuchowisko – rozmowa. Dialog między ludźmi różnego pochodzenia i wyznania, których łączy pamięć.

„Najtrudniejszy był dobór fragmentów wspomnień. Wybrać tak, żeby oddać istotę relacji polsko- żydowskich przedwojennej Pragi, żeby nikogo nie oskarżać ani nie wybielać, żeby przekazać historię. Jednocześnie dbając o ciekawą i jasną dla odbiorcy formę wypowiedzi, interesujące brzmienie, jakość techniczną nagrań. Tu moje radiowe, przedmuzealne doświadczenie bardzo pomogło. Duży wkład w efekt końcowy miała też miksująca nagrania Magda Wojtulanis. Najprzyjemniej wspominam współpracę z Teatrem Żydowskim i Żydowskim Instytutem Historycznym”

– mówi Anna Mizikowska, scenarzystka i reżyserka słuchowiska, kustosz Muzeum Warszawskiej Pragi.

To dokumentalne słuchowisko ma skromną, symboliczną oprawę muzyczną. To jedna kompozycja – melodia znanej piosenki – z niezwykłą historią. Muzyczny wstęp pochodzi z płyty z 1935 roku, z tanga mówiącego o tęsknocie emigranta do rodzinnego miasteczka. Na zakończenie tę samą melodię śpiewa z Zofia Mrozowska, tekst jest już zupełnie inny, wstrząsający, napisany w warszawskim getcie.

Kolofon

Scenariusz i reżyseria: Anna Mizikowska, kustosz Muzeum Warszawskiej Pragi

Udział wzięli: Henryk Rajfer, Marek Węglarski, Rafał Rutowicz, Piotr Sierecki, Piotr Wiszniowski, Wojciech Wiliński, Ryszard Kluge

Współpraca: Teatr Żydowski im. E. Kamińskiej w Warszawie i Żydowski Instytut Historyczny im. E. Ringelbluma w Warszawie

W słuchowisku wykorzystano fragmenty „Sefer Praga” (Izrael 1974) w tłumaczeniu Anny Ciałowicz i Agaty Kondrat, opublikowane w „Odkrywanie Żydowskiej Pragi. Studia i materiały” w opracowaniu Zofii Borzymińskiej, Rafała Żebrowskiego, wydanym przez Żydowski Instytut Historyczny w 2014 roku.

---

Zdjęcie na grafice: Żyd na jednej z ulic Warszawy, Warszawa, kwiecień 1920 roku, Koncert Ilustrowany Kurier Codzienny – Archiwum Ilustracji, Syg. 1-P-2392 ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego